کل سینمای ایران شرایط به هم ریخته‌ای دارد/ فیلم کوتاه شده منزل سر راهی

محمد آفریده مدیر پیشین انجمن سینمای جوانان و مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی که به عنوان حامی همیشگی فیلم کوتاه و مستند ایران شناخته می‌شود، در گفت‌وگویی با اشاره به وضعیت فیلم کوتاه در کشور از مدیران سینمایی و فعالان صنفی انتقاد کرده و می‌گوید همه می‌خواهند با این عرصه عکس یادگاری بیاندازند اما حمایت مالی نمی‌کنند.

آفریده در یک گفت‌وگوی مفصل با پایگاه خبری فیلم کوتاه از وضعیت گذشته و فعلی سینمای مستند و فیلم کوتاه گفته است. بخش‌های مهم صحبت‌های او را بخوانید:

کل سینما شرایط به هم ریخته‌ای دارد

همیشه اعتقادم این بوده و سر این اعتقاد هم جنگیده‌ام که سینمای کوتاه، سینمای نده این سرزمین است. هرحوزه‌ای که جوانان در آن نقش مستقیم دارند و در یک فضای بی‌واسطه فعالیت خلاقانه انجام می‌دهند، آنجا پویا، سازنده، امید بخش و نده سازاست. اما متاسفانه الان شرایط به هم ریخته‌ای در کل حوزه سینما داریم و مسلما آنها که ضعیف‌ترند؛ شکننده‌تر هستند. الان فیلم کوتاه وضعیت خوبی ندارد. چرخه مناسبی برای دیده شدن و نمایش ندارند.

تلویزیون سر فیلمسازان منت می‌گذارد

یک زمانی خود من شاید سالی بالای 100 فیلم کوتاه فیلمسازان را به تلویزیون و مراکز دیگر ارائه می‌دادم و آنها حق نمایش می‌پرداختند، الان تلویزیون خودش گرفتاری‌های زیادی دارد و اصلا این مسائل بنیادی برایش مهم نیست، فیلمساز فیلم کوتاهی هم، اگر سراغ تلویزیون برود براحتی می‌گویند فیلم‌هایت را مجانی پخش می‌کنیم و منت هم می‌گذارند. مراکز دیگر هم گیر کرده‌اند در زمان گذشته و تحول یک رویا شده است. سازمان‌های نورس هم چون این میدان را نمی‌شناسند، فقط پول حرام می‌کنند و فرصت‌ها را از دست می‌دهند، باید همه در یک هماهنگی و همدلی به مسائل فرهنگی فکر کنیم. باید چرخه اقتصادی و منزلتی فیلم کوتاه را سامان دهیم. به نظرم حوزه فیلم کوتاه در یک بی‌سامانی کلی گیر کرده و هزینه این بی‌سامانی گریبان این مملکت و فرهنگ را خواهد گرفت.

تلویزیون، حوزه هنری و انجمن سینمای جوان مسئول آسیب‌ها هستند

الان تلویزیون پشتش را به این نسل کرده و این آسیب ایجاد می‌کند. الان فیلمساز رفته در اتاق خودش، با اینترنت با دنیا گفتگو می‌کند. هر آسیبی هم ایجاد شود مسئول اصلی‌اش سازمان‌هایی مثل تلویزیون، حوزه هنری، سینمای جوان و مراکز دیگر هستند. این اعتقاد من است و با عشق و علاقه این چند سال این کار را می‌کردم. الان یک فیلم سینمایی می‌سازند چند میلیارد، یک سریال می‌سازند چند میلیارد و تمام این فیلم‌های کوتاه را اگر بخواهند بخرند بیشتر از دو سه میلیارد در سال نمی‌شود. اگر این اتفاق بیفتد، با این همراهی نده این مملکت بیمه می‌شود.

همه با فیلم کوتاه و مستند عکس یادگاری می‌گیرند

فیلم کوتاه و مستند، فعالیت حاشیه‌ای نیست. من بارها این مطلب را گفتم و باز تاکید می‌کنم که باید ابتدا این نگاه بی‌نیازی مسئولان به این حوزه، تصحیح شود. در حال حاضر، فیلم کوتاه و مستند شبیه بچه کوچک در خانه است. همه دوستش دارند و دلتنگی‌هایشان را با آن جبران می‌کنند؛ با او عکس یادگاری می‌اندازند؛ اما پول در جیبش نمی‌گذارند! فیلم کوتاه دیگر بچه کوچک خانواده نیست. او مدتها است که بزرگ شده و پر است از انرژی و نشاط. این نگاه را باید هر روز و هر ساعت بین همه مسئولین فریاد بزنیم، اگر ده تا از بچه‌های فیلم کوتاه که شاهکار خلق کرده‌اند را نام ببریم، چه کسانی در این مراکز ریز و درشت آنها را بجا می‌آورند، کدام مسئول در اتاقش را برای این فیلمسازها باز می‌کند؟

فیلم کوتاه شده منزل سر راهی

ما هم باید شانی به این فیلمساز بدهیم، ما همه حواسمان به بزک‌های سینمای تجاری است. وقتی به این چیزها اهمیت داده نمی‌شود، فیلم کوتاه شده سکانسی از یک فیلم بلند. اینجا شده شبیه منزلی سر راهی که همه می‌ند و قرار ندارند. چون همه نگاه‌ها، توجه‌ها و بودجه‌ها، به سینمای بلند است.

ذهنیت‌ها کهنه است

الان در سال 96 خیلی چیزها عوض شده، اما خیلی از سازمان‌ها و ساختارها و ذهن‌ها عوض نشده! هر دوره مقتضیات خودش را دارد و مدیریت؛ شناخت آن مقتضیات است. بنظر من تا اطلاع ثانوی باید اگر دولت همه سوبسیدهایش را به سینما قطع می‌کند، حوزه فیلم کوتاه و مستند باید چندین برابر بودجه دریافت کند، البته شرطش تغییرات بزرگ در ساختارها است. باید فاند راه بیفتد. یعنی بودجه‌های دولتی که برای فرهنگ و استعدادهای جوانان در نظر گرفته شده با شرایط سهل و با تکیه به توانمندی فیلمساز، در اختیار فیلمسازان قرار گیرد. به نظرم این کار عادلانه تر است. در این روش فیلمساز یا تهیه کننده فیلم، صاحب فیلم می‌شود و وقتی فیلمساز صاحب فیلم است، فیلم همیشه زنده است و تا فیلمسازهست فیلم به حیاتش در پخش و نمایش و ... ادامه می‌دهد.

تشکل‌های صنفی دچار روزمرگی شده‌اند

متاسفانه تشکل‌های ما دچار روزمرگی شدند، مانند سازمان‌های رسمی ما. تشکل و صنف خیلی مهمند. الان سازمان‌های رسمی ما بی برو برگرد گرفتار هزار مشکل هستند و فیلمسازان ما هم همین‌طورند. تشکلی نشان دهید که به ماهیت فیلم کوتاه توجه واقعی کند و احقاق حق کند؟ صرف برگزاری چند جشنواره و چند تسلیت و تبریک و احیانا توزیع بلیت جشنواره و... ما چه کردیم؟ چه میزان از این فعالیت‌ها به حقیقت این حوزه توجه می‌کند. در همه دنیا این سینما، دنبال روی سینمای مرسوم و معمول نیست. مطالبه گر است. به نظرم صنف فیلم کوتاه باید تلاش مضاعفی داشته باشد. در تمام دنیا فیلمسازان فیلم کوتاه مطالبه‌گرند. آنها هیچ وقت راضی به وضع موجود نباید باشند، عرصه فیلم کوتاه، عرصه تلاش خالصانه و صمیمانه برای تجارب ناب و خلاقانه است، این سینما سینمای مستقل است. صرف پرداختن به جشنواره‌ها چندان به درد زندگی این بچه‌ها نمی‌خورد. نمی‌گویم نامه ندهند، اما اگر فیلم کوتاه از تازگی و پویایی‌اش خارج شود، هیچ فرقی با سینمای مرسوم و متعارف ما ندارد. فیلم کوتاه در تمام دنیا در اعتراض نسبت به جریان اصلی سینماست. باید این سینما، سهم خودش را از تلویزیون، وزارت ارشاد و مراکز دیگر بخواهد.